پیچ سر شش گوش آچارخور :
پیچ های سر شش گوش یا آچارخور پر مصرفترین نوع پیچ در صنایع آب و فاضلاب و ماشین آلات هستند. از پیچ های سر شش گوش در صنعت ساختمان، سد سازی و پل سازی و همچنین در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی نیز استفاده میشود.
پیچ شش گوش با کلاس های مختلف معروف به آهن، معروف به پیچ شش گوش خشکه، و در دستگاه استاندارد بین المللی و گرید ۱،۲،۵ و ۸ در سیستم آمریکایی تولید میشوند. هر چه کلاس و یا گرید پیچ های سر شش گوش آچارخور بالاتر میرود آلیاژ فولاد پر کربن‌تر شده، تنسایل و استقامت آنها بالا تر رفته و تردتر هستند. از تمام گرید ها و استاندارد های پیچ سر شش گوش گرید ۸ در دستگاه آمریکایی که با شش خط بر روی گل آن مشخص میشود تنسایل و سختی بالاتری دارد و در ساخت تانک ها شاتل های فضایی، موشک ها و ماشین آلات پر ضربه استفاده بسیار زیادی میشود.
علاوه بر کلاس ها و گرید های قید شده برای پیچ های شش گوش استاندارد های ابعادی و ظاهری متعددی نیز برای تولید آنها وجود دارد که بیانگر ابعاد گل پیچ آچارخور که میتواند گل درشت و یا گل ریز باشد، طول دنده که می تواند نیم دنده یا تمام دنده باشد، نوع دنده که میتواند دنده ریز Fine Thread و دنده درشت Coarse Thread باشد و استانداردهایی از آبکاری سطحی پیچ و مهره شش گوش وجود دارد.
محاسبات سختی پیچ سر شش گوش
پیچ های شش گوش که طبق استاندارد بین المللی ساخته می شوند علامت کلاس تولیدی آنها که قبلا هم گفته شد معمولا ۵.۶،۸.۸،۱۰.۹ و ۱۲.۹ هستند بر روی آنها حک شده است. اولین عدد قید شده را در عدد ۱۰ ضرب کنید. این عدد میزان باری را بر حسب کیلوگرم مشخص میکند که هر میلی متر مربع از سطح مقطع پیچ آچارخورمی تواند تحمل کند. عدد دوم رو ضربدر ۱۰ بر حسب درصد بیانگر میزان باری است به درصد که پیچ میتواند از بار اسمی خود بدون تغییر شکل تحمل نماید. برای روشن تر شدن پیچ سر شش گوش قطر ۱۶ میلیمتر کلاس ۱۰.۹ را در نظر بگیرید.
عدد اول یعنی ۱۰ ضربدر ۱۰ برابر ۱۰۰ بوده و این بدان معناست که هر میلیمتر مربع از سطح مقطع پیچ بار کششی ۱۰۰ کیلوگرم را تحمل میکند.
هر میلیمتر مربع بار ۱۰۰ کیلوگرم
مساحت سطح مقطع پیچ شش گوش آچارخور که یک دایره است D^2X 3.14 / 4 یعنی قطر دایره به میلی متر ضربدر خودش ضربدر ۳.۱۴ و در نهایت تقسیم بر ۴
قطری که در رابطه قرار میگیرد قطر جان پیچ است که عمق دنده در دو طرف و یا دو برابر عمق دنده در یک طرف از آن کم شده باشد
عمق دنده در هر طرف را ۱.۵ میلیمتر در نظر میگیریم و بر این مبنا قطر جان پیچ ۱۳ میلیمتر و طبق رابطه مساحت سطح مقطع پیچ شش گوش ۱۳۲.۶۶ میلی متر مربع است
بنا براین پیچ سر شش گوش کلاس ۱۰.۹ قطر ۱۶ میلیمتر بار ۱۳۲X100 کیلوگرم را تحمل میکند
این پیچ تا ۹۰% این بار را بدون تغییر شکل تحمل میکند
جدول بار گواه برای پیچ و مهره های شش گوش کلاس های مختلف به قرار زیر است.
نیرو و گشتاور لازم برای بستن پیچ شش گوش
پیچ و مهره شش گوش آچارخور در زمان اتصال نیاز به یک بار پایه یا Preload دارند تا به خوبی اتصال پیدا کرده و حداکثر استقامت و حداقل لقی و شکست را داشته باشند. مهمترین فاکتور در تعیین بار پایه قطر پیچ، جنس پیچ، نوع گل پیچ شش گوش و استاندارد تولید هستند. بر همین مبنا جداولی تهیه شده اند که میزان گشتاور لازم برای اعمال بار پایه را مشخص میکنند.
باید در نظر داشت علاوه بر فاکتورهای اصلی در تعیین بار پایه فاکتورهای دیگری نیز مثل جنس سطح اتصال پیچ و مهره و نوع روغن کاری و یا گریس کاری سطح در تعیین میزان گشتاور اعمالی نقش دارند و بنابراین جداول تنها حدود این گشتاور را تعیین می کنند.
اعمال گشتاور مناسب در اتصال پیچ و مهره ها به منظور ایجاد بار پایه مناسب از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. تنها با اعمال بار پایه مناسب است که پیچ شش گوش طبق جداول استاندارد تنش و کرنش عمل کرده و حداکثر تنش تسلیم، برش و پیچش را از خود نشان می دهد. اعمال گشتاور زیاد از حد استاندارد در اتصال پیچ و مهره ها باعث بالا رفتن تنش کششی اولیه در پیچ شده و استحکام آن را کاهش می دهد. علاوه بر این ممکن است صدمات سطحی نیز به سطح اتصال وارد نماید. از طرف دیگر در صورتیکه بار پایه اولیه به میزان استاندارد نباشد بالاخص در اتصالات دینامیک پیچ و مهره شش گوش آچارخور در اثر لرزش در معرض باز شدن قرار می گیرند.
